اظهارنامه برآوردی چیست و چگونه به آن اعتراض کنیم؟

هر فعال اقتصادی، موظف است در پایان سال مالی اظهارنامه مالیاتی خود را به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه دهد؛ اما گاهی به دلایل مختلفی مانند فراموشی، کم تجربگی، مشغله زیاد یا حتی ناآگاهی از قوانین، این اظهارنامه به موقع ارسال نمی شود. در چنین شرایطی، سازمان امور مالیاتی خودش دست به کار شده و به منظور حفظ حقوق دولت، برآوردی تقریبی از درآمد و هزینه های مودی انجام داده و براساس آن، مالیات تعیین می کند. این اتفاق، دقیقاً همان چیزی است که به آن اظهارنامه برآوردی یا همان تشخیص علی الرأس می گویند.

اگر به شما اعلام شده که اظهارنامه برآوردی برایتان صادر شده، نگران نباشید! چون هنوز فرصت دارید تا نسبت به آن اعتراض کرده و از حقوق قانونی خود دفاع نمایید. در این مقاله، به صورت کامل و مفهومی توضیح می دهیم که اظهارنامه برآوردی چیست؟ چرا صادر می شود؟ چه پیامدهایی دارد؟ و مهم تر از همه، چگونه می توان به آن اعتراض کرد و مانع از تحمیل مالیات ناعادلانه شد؟

اظهارنامه برآوردی یعنی چه؟

اظهارنامه برآوردی یا به اصطلاح رسمی تر، تشخیص علی الرأس، زمانی صادر می شود که مودی (شخص مشمول پرداخت مالیات) خودش در مهلت قانونی تعیین شده، اظهارنامه مالیاتی را ارسال نکرده و یا اطلاعات ناقص ارائه دهد. در این حالت، سازمان امور مالیاتی با استناد به اطلاعاتی که از منابع مختلف در اختیار دارد، درآمد مودی را برآورد نموده و بر آن اساس، مالیات او را تعیین می کند. مالیات تعیین شده از سوی سازمان، معمولاً رقم بالایی داشته و بار مالی سنگینی را برای مودی ایجاد می کند.

چه زمانی اظهارنامه برآوردی صادر می شود؟

عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی توسط مودی در بازه تعیین شده، تنها دلیل صدور اظهارنامه برآوردی نیست. دلایل دیگری نیز وجود دارد که باعث می شود سازمان امور مالیاتی، به جای شما این اظهارنامه را صادر نماید:

• ارائه اطلاعات ناقص یا اشتباه: اگر اظهارنامه شما ایراد و نواقص داشته و یا اسناد پشتیبان کافی نداشته باشید.
• عدم ارائه دفاتر قانونی و مدارک حسابرسی شده: مخصوصاً برای شرکت ها و مشاغل بزرگ.
• گزارش های دریافتی از سایر منابع: مثل بانک ها، معاملات ثبت شده یا حتی اطلاعات خرید و فروش شما در سامانه های دیگر.
• موارد خاص تشخیص ممیز: اگر ممیز مالیاتی متوجه تفاوت فاحشی بین درآمد واقعی و اظهارشده مودی شود.

چه کسانی مشمول اظهارنامه برآوردی می شوند؟

اظهارنامه برآوردی، تنها مختص گروه خاصی از مودیان نیست. هر شخص حقیقی یا حقوقی که موظف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی باشد، در صورتی که در موعد مقرر این کار را انجام ندهد یا اطلاعات نادرست و ناقصی ارائه دهد، ممکن است مشمول برآورد درآمد از سوی سازمان امور مالیاتی گردد. درواقع، هر فرد یا واحد اقتصادی که درآمدی مشمول مالیات دارد، در صورت بی توجهی به وظایف مالیاتی خود، در معرض این برآورد قرار می گیرد.

چگونه به اظهارنامه برآوردی اعتراض کنیم؟

طبق ماده ۹۷ قانون اصلاح مالیات های مستقیم، اعتراض به اظهارنامه برآوردی، حق قانونی مودی است. شما معمولاً تا ۳۰ روز پس از دریافت برگ تشخیص مالیات، فرصت دارید تا با ارائه مدارک و مستندات مالی معتبر، ثابت کنید که میزان واقعی درآمد شما کم تر از چیزی است که در اظهارنامه برآوردی معین شده.

برای انجام این کار، کافیست:

1. وارد سایت  tax.gov.ir شوید
2. نام کاربری و رمز عبور خود را وارد نموده و وارد پرونده مالیاتی خود شوید
3. در قسمت داشبورد مالیاتی، روی بخش درخواست ها کلیک کنید
4. و درآخر، گزینه اعتراض به بدهی را انتخاب کنید

آیا اظهارنامه برآوردی فقط مخصوص مالیات عملکرد است؟

خیر؛ اگرچه اصطلاح «اظهارنامه برآوردی» بیشتر در ارتباط با مالیات عملکرد شنیده می شود، اما در واقع این نوع برآورد می تواند در سایر حوزه های مالیاتی نیز اتفاق بیفتد.

برای مثال:

·        مالیات بر ارزش افزوده

در صورتی که مودی اظهارنامه فصلی یا دوره ای ارزش افزوده را ارائه ندهد، ممکن است براساس اطلاعات تراکنش های بانکی یا خرید و فروش، مالیات برآوردی برای او صادر شود.

·        مالیات حقوق

کارفرمایانی که لیست حقوق کارکنان را ارسال نکنند و یا ناقص ارسال کنند، ممکن است با محاسبه علی الرأس مواجه شوند.

·        مالیات مشاغل و مستغلات

اگر درآمد اجاره یا فعالیت تجاری بدون اظهار به اداره مالیات باشد نیز، احتمال صدور اظهارنامه برآوردی وجود دارد.

چطور می توانیم ابلاغ اظهارنامه برآوردی را ببینیم؟

با توجه به الکترونیکی شدن فرایندهای مالیاتی در سال های اخیر، ابلاغ بسیاری از اسناد و اعلامیه ها از جمله اظهارنامه برآوردی، از طریق سامانه های مالیاتی صورت می گیرد. برای مشاهده و پیگیری ابلاغیه ها، می توانید به روش زیر عمل کنید:

1. وارد درگاه ملی خدمات مالیاتی به آدرس tax.gov.ir شوید
2. با ورود نام کاربری و رمز عبور، وارد پنل کاربری خود خود شوید
3. از منوی اصلی، وارد بخش “ابلاغ الکترونیکی” شوید
4. در این قسمت، می توانید تمامی ابلاغیه ها، از جمله برگ تشخیص مالیات برآوردی، دعوت نامه ها و سایر اسناد را مشاهده کنید.

نحوه پرداخت مالیات برآوردی

اگر با اظهارنامه برآوردی موافق بوده و یا امکان اعتراض نداشته باشید، باید مالیات تعیین شده را به یکی از روش های زیر پرداخت کنید:

·        پرداخت یک جای مالیات

پس از مشاهده برگ تشخیص در سامانه، می توانید وارد درگاه پرداخت شده و کل مبلغ را به صورت الکترونیکی پرداخت کنید.

·        تقسیط مالیات

در برخی موارد، به خصوص برای اشخاصی که توان پرداخت یک جای مالیات را ندارند، امکان تقسیط با موافقت اداره مالیاتی وجود دارد. برای این کار، باید درخواست کتبی ارائه داده و معمولاً ضمانت هایی مانند چک یا سفته ارائه کنید.

·        پرداخت از طریق نرم افزارهای مالیاتی

بسیاری از نرم افزارهای حسابداری و مالیاتی معتبر، امکان مشاهده بدهی های مالیاتی و پرداخت مستقیم از طریق درگاه را به راحتی فراهم کرده اند؛ که بااستفاده از آن ها، روند کار نیز سریع تر و مطمئن تر خواهدبود.

با استفاده از نرم افزار حسابداری از شر جریمه های مالیاتی خلاص شوید

وقتی قوانین مالیاتی روزبه روز پیچیده تر می شوند، داشتن نظم و شفافیت در امور مالی بیش از هر زمان دیگری اهمیت می یابد. یکی از اصلی ترین دلایلی که باعث صدور اظهارنامه برآوردی برای مودیان می شود، نبود مستندات منظم و دقیق از درآمد، هزینه ها و تراکنش های مالی است. بسیاری از کسب وکارها، به دلیل ثبت دستی اطلاعات یا استفاده از روش های غیرسیستمی، در ارائه به موقع و دقیق اطلاعات مالی دچار مشکل شده و سازمان امور مالیاتی نیز، ناچار به برآورد خودسرانه درآمد آن ها می شود.

استفاده از یک نرم افزار حسابداری حرفه ای و جامع، نقش بسیار مهمی در پیشگیری از اینگونه مسائل دارد. با استفاده از چنین نرم افزاری، تمامی فعالیت های مالی شما، از ثبت درآمد و هزینه گرفته تا محاسبه سود و زیان، به صورت منظم و دقیق ثبت شده و با تهیه گزارش های رسمی و استاندارد، دفاتر قانونی و اظهارنامه های مالیاتی از درون نرم افزار، فرآیند رسیدگی به امور مالیاتی، بسیار ساده تر و شفاف تر خواهدشد.

سوالات متداول