فرمول بازخرید مرخصی ۱۴۰۴ + محاسبه آنلاین، قوانین و شرایط

آیا تا به حال مرخصی های استفاده نشده ای داشته اید که در پایان سال کاری از بین رفته باشند؟ یا هنگام تسویه حساب با محل کار، این سؤال برایتان پیش آمده که آیا می توان مرخصی های باقی مانده را نقدی دریافت کرد؟ اینجاست که مفهوم بازخرید مرخصی اهمیت می یابد.

بازخرید مرخصی، یکی از حقوق قانونی کارمندان و کارگران است که اغلب نادیده گرفته شده یا به درستی اجرا نمی گردد. اگرچه اصل بر این است که کارمند یا کارگر از مرخصی خود استفاده کند، اما گاهی به دلایل مختلف، تعدادی از روزهای مرخصی بلااستفاده باقی می مانند. در این شرایط، قانون امکان بازخرید مرخصی را وضع کرده است؛ اما بسیاری از کارکنان نمی دانند چه تعداد روز از مرخصی شان قابلیت بازخرید دارد، چه زمانی شامل مالیات می شود یا چه تفاوتی میان قوانین بخش دولتی و خصوصی وجود دارد. در این مقاله، به صورت دقیق و جامع، به بررسی تمام موضوعات و نکات مرتبط با بازخرید مرخصی در سال ۱۴۰۴  خواهیم پرداخت.

بازخرید مرخصی چیست؟

بازخرید مرخصی، به این معناست که اگر کارگر یا کارمند به هر دلیلی نتواند از بخشی از مرخصی سالانه خود استفاده کند، می تواند روزهای باقی مانده را در قالب مبلغی نقدی از کارفرما دریافت کند. در واقع، بازخرید مرخصی نوعی جبران مالی بابت عدم استفاده از استحقاق مرخصی است.

قوانین مربوط به مرخصی در قانون کار ایران

بر اساس ماده ۶۴ قانون کار جمهوری اسلامی ایران:

“مرخصی سالانه کارگران با استفاده از مزد و احتساب چهار روز جمعه، جمعاً یک ماه است و برای کار کم تر از یک سال، مرخصی به نسبت مدت کار محاسبه می شود.”

همچنین در ماده ۶۶ قانون کار آمده است:

“مرخصی سالانه باید در طول سال مورد استفاده قرار گیرد. در غیر این صورت، فقط ۹ روز آن به سال بعد منتقل می شود و مازاد بر آن از بین می رود. مگر اینکه عدم استفاده از مرخصی به دلایلی مانند نیاز کارفرما باشد.”

بنابراین، اگر کارگری نتواند در طول سال از کل مرخصی خود استفاده کند، حداکثر ۹ روز از آن قابلیت انتقال یا بازخرید دارد.

شرایط بازخرید مرخصی در سال ۱۴۰۴

در سال ۱۴۰۴ نیز همچون سال های گذشته، قوانین اصلی تغییری نکرده است؛ اما از آنجایی که حقوق و دستمزد پایه هر سال تغییر می کند، مبلغ بازخرید مرخصی نیز متناسب با آن افزایش می یابد.

نکته مهم: مرخصی استفاده نشده، فقط تا سقف ۹ روز در پایان هر سال قابل بازخرید است؛ مشروط بر اینکه کارگر از آن استفاده نکرده و سال مالی به پایان رسیده باشد.

بازخرید مرخصی در پایان کار

در پایان قرارداد، بازنشستگی، استعفا یا فوت، تمام مرخصی استفاده نشده و باقی مانده کارگر، باید بازخرید شود. برخلاف بازخرید پایان سال، در پایان کار محدودیت ۹ روز وجود ندارد.

مثال: اگر کارگری در طول ۲ سال فقط ۱۰ روز مرخصی گرفته باشد، هنگام تسویه حساب، معادل ۵۰ روز مرخصی استفاده نشده برای او محاسبه و بازخرید می شود.

چگونه محاسبه کردیم؟

بر اساس ماده ۶۶ قانون کار جمهوری اسلامی ایران:

“مرخصی سالانه کارگر با استفاده از مزد و احتساب چهار روز جمعه، جمعاً یک ماه است و برای کارهایی که به علت ماهیتشان امکان استفاده از مرخصی وجود ندارد، بازخرید مرخصی در پایان سال الزامی است”

و طبق رویه اجرایی رایج (و آرای هیأت های تشخیص و حل اختلاف)، مرخصی استفاده نشده، اگر در طول دوسال متوالی باقی بماند و کارگر از آن استفاده نکند، هنگام تسویه حساب یا ترک کار، می تواند تا سقف ۲ ماه مرخصی استحقاقی ذخیره شده را بازخرید کند.

بنابراین:

• مرخصی سالانه = ۲۶ روز کاری (چون ۳۰ روز – ۴ جمعه = ۲۶)
• سقف ذخیره مرخصی = حداکثر ۲ ماه مرخصی استحقاقی
• یعنی تا ۵۲ روز کاری مرخصی استفاده نشده قابلیت بازخرید دارد (۲۶ × ۲)
• پس اگر کارگری در طول دو سال فقط ۱۰ روز مرخصی رفته باشد، آنگاه 10_52 = 42 روز مرخصی ذخیره دارد که قابل بازخرید است.

فرمول محاسبه بازخرید مرخصی در سال ۱۴۰۴

بازخرید مرخصی، بر اساس مزد روزانه ثابت کارگر محاسبه می‌شود؛ یعنی حقوق پایه به همراه مزایای مستمر و منظم که طبق قرارداد یا عرف محل کار پرداخت می گردد.

بنابراین براساس حقوق و دستمزد ۱۴۰۴ می توان گفت:

نحوه محاسبه بازخرید مرخصی = (مزد روزانه × تعداد روزهای مرخصی استفاده نشده)

مزد روزانه چگونه محاسبه می شود؟

برای حقوق بگیران ماهانه:

مزد روزانه = حقوق ماهانه تقسیم بر ۳۰

نکات مهم:

• مزد روزانه، معمولاً به صورت تقسیم حقوق ماهانه بر عدد ۳۰ محاسبه می شود، حتی اگر ماه ۳۱ یا ۲۸ روز باشد. این روش، در عرف و مقررات کاری رایج است و اداره کار هم معمولاً همین را مبنا قرار می دهد.
• مزایای مستمر، (طبق ماده ۳۴ قانون کار) شامل مزایایی است که هر ماه یا هر دوره به صورت منظم به حقوق اضافه می شود؛ مانند حق جذب، حق شغل و … اما مزایای غیرمستمر مثل پاداش و عیدی، معمولاً لحاظ نمی شوند.
• در برخی موارد، ممکن است «حق مسکن» و «بن خواربار» هم جزو مزایای مستمر حساب شوند؛ اما این بستگی به قرارداد و عرف محل کار دارد.

مثال عددی:

فرض کنید حداقل حقوق سال ۱۴۰۴ برابر ۱۰ میلیون تومان باشد.

اگر کارگری ۹ روز مرخصی استفاده نشده داشته باشد:

۳۰ / ۱۰.۰۰۰.۰۰۰ = 333.۳۳۳ تومان (مزد روزانه)

۹ × ۳۳۳.۳۳۳ = 3.۰۰۰.۰۰۰ تومان (مبلغ بازخرید)

آیا بازخرید مرخصی مشمول مالیات می شود؟

طبق بخشنامه شماره ۲۰۰/۱۴۷۸۸/ص مورخ ۱۳۸۲/۰۷/۱۳ سازمان امور مالیاتی کشور:

“وجوهی که بابت بازخرید مرخصی استفاده نشده هنگام پایان کار یا بازنشستگی یا فوت به کارکنان پرداخت می شود، از شمول مالیات معاف است؛ اما بازخرید مرخصی در حین اشتغال یا پایان سال مالی، مشمول مالیات بر حقوق خواهد بود.”

اما چرا؟

چون در قانون مالیات های مستقیم ایران در ماده ۸۳ آمده:

“درآمد حقوق، شامل کلیه وجوه نقدی و غیرنقدی است که در قبال کار به کارگر داده می شود و مشمول مالیات است.” اما در زمان پایان همکاری، بازخرید مرخصی به نوعی «جبران کار انجام شده» نیست، بلکه تسویه یک حق باقی مانده‌ است و در بخشنامه بالا، از شمول مالیات مستثنا شده.

بنابراین به صراحت می توان گفت:

بازخرید مرخصی در پایان همکاری یا بازنشستگی، از مالیات معاف است؛ اما اگر مرخصی در پایان سال و در زمان اشتغال بازخرید شود، مشمول مالیات بر حقوق خواهد بود.

بازخرید مرخصی کارکنان دولت در سال ۱۴۰۴

در مورد کارکنان دولت، قوانین متفاوت تری اعمال می‌شود. بر اساس آیین نامه ها و بخشنامه های صادره توسط سازمان اداری و استخدامی کشور:

• فقط مرخصی استحقاقی ذخیره شده تا سقف ۳۰ روز قابلیت بازخرید دارد.
• بازخرید مرخصی فقط در زمان بازنشستگی، فوت یا ازکارافتادگی مجاز است.
• بازخرید در حین خدمت یا پایان سال امکان پذیر نیست؛ مگر در موارد خاص با مجوز دستگاه مربوطه.

نحوه بازخرید مرخصی برای کارکنان قراردادی

نیروهای قراردادی (غیردولتی یا پیمانکاری) نیز، تابع قانون کار هستند. بنابراین:

• بازخرید مرخصی پایان سال تا ۹ روز مجاز است.
• بازخرید مرخصی در پایان قرارداد به صورت کامل انجام می شود.
• و سقف بازخرید در پایان کار وجود ندارد.

آیا کارفرما می تواند بازخرید مرخصی را پرداخت نکند؟

طبق ماده ۶۶ قانون کار و رویه های قانونی:

“در صورتی که کارگر به دلایل کاری یا با درخواست کارفرما نتوانسته از مرخصی استفاده کند، کارفرما ملزم به پرداخت بازخرید آن است.” در مواردی که کارفرما از پرداخت خودداری کند، کارگر می تواند به اداره کار مراجعه کرده و با ثبت شکایت، مطالبه حقوق مرخصی استفاده نشده خود را درخواست نماید.

سوالات متداول